Nie da się ukryć, że wydane na początku bieżącego roku procesory Intel Sandy Bridge są ciekawą ofertą dla klienta. Ich wydajność stoi na wysokim poziomie, a cena nie jest aż tak „kosmiczna” jak w przypadku wydajniejszych, 4- i 6-rdzeniowych Core i7 900 pod LGA 1366. Nierzadko okazuje się, że to właśnie nowe Sandy Bridge są wydajniejsze od modeli wykorzystujących mikroarchitekturę Nehalem. Nie ma jednak róży bez kolców i osoby chcące zmienić swój procesor na wydajny model z drugiej generacji Core, musiały wyposażyć się także w płytę główną z podstawką LGA 1155. Na łamach naszego portalu mogliście już przeczytać obszerne testy, konstrukcji wykorzystujących układ P67 (umożliwiający podkręcanie modeli z odblokowanym mnożnikiem) oraz H67 (umożliwiający skorzystanie ze zintegrowanego w procesorze układu graficznego) – część 1 / część 2. W tym momencie warto zaznaczyć, że oprócz dwóch wspomnianych chipsetów, pojawiły się także mniej popularne modele H61, B65 i Q65. Są one jednak przeznaczone dla tańszych komputerów i nie zyskały takiej popularności. Około pięć miesięcy po wydaniu układów P67 i H67, Intel zademonstrował chipset Z68, który łączy możliwości obu modeli i dodaje parę nowych funkcjonalności. Jak nietrudno się domyśleć, wraz z nim pojawiły się płyty główne go wykorzystujące. Nie tak dawno temu rzuciliśmy okiem na dwie tańsze konstrukcje firm ASRock i Gigabyte. Tym razem postanowiliśmy sprowadzić do naszej redakcji pięć konstrukcji ze średniej półki i sprawdzić na co je stać.

O chipsecie Z68

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, chipset Z68 łączy funkcjonalności układów P67 i H67. Oznacza to więc, że umożliwia on przetaktowywanie procesorów z odblokowanym mnożnikiem oraz pozwala na wykorzystanie zintegrowanego w nim układu graficznego. Oprócz tego dodano jeszcze takie technologie jak:

• Lucid Virtu – możliwość przełączania, w zależności od potrzeb, między zintegrowanym a zewnętrznym układem graficznym

• Intel Smart Response Technology – wykorzystanie wydajniejszego dysku SSD, jako pamięci podręcznej tradycyjnego dysku twardego

 Jeżeli natomiast chodzi o możliwości płyt głównych z chipsetem Z68, niewiele się zmieniło w stosunku do poprzednich konstrukcji (a w szczególności tych z układem P67). W dalszym ciągu procesor obsługuje:

• złącze PCI-Express x16 2.0 lub dwa złącza PCI-Express x8 2.0 (opcjonalnie),

• pamięci RAM DDR3 o taktowaniu 1333 MHz,

 natomiast połączony magistralami DMI 20 Gb/s i FDI z nim układ Z68 obsługuje:

• 8 złącz PCI-Express x1 2.0

• wyjścia wideo DVI, VGA, HDMI i DisplayPort zintegrowanego układu graficznego

• 8-kanałowy kodek dźwiękowy

• do 14 portów USB 2.0

• 6 gniazd SATA 6 Gb/s

• kartę sieciową 10 / 100 / 1000 Mb/s

• Intel ME Firmware i obsługę BIOSu

• Intel Extreme Tuning

• Intel Rapid Storage Technology (opcjonalnie)

• Intel Smart Response Technology (opcjonalnie)

Ze względu na duże podobieństwo Z68 do wcześniejszych chipsetów, część producentów (na przykład Gigabyte) zrezygnowała z dalszej produkcji modeli wykorzystujących chipset P67 i przerzuciła się na bardziej funkcjonalny Z68.

Porównanie specyfikacji

Poniżej znajdziecie zestawienie najważniejszych cech testowanych płyt głównych, a więc ich format, dostępne porty i złącza oraz orientacyjna cena. Cenę ustalaliśmy na podstawie serwisów skapiec.pl, ceneo.pl oraz cenowarka.pl, a pochodzi ona z dnia tworzenia artykułu (13.08.2011). Warto zaznaczyć, że w tym dniu modele firm ASRock i Sapphire nie były dostępne w Polsce i posłużyliśmy się ceną z niemieckich sklepów (przeliczoną zgodnie z aktualnym kursem walut).

 

Producent	ASRock	ASUS	Gigabyte	MSI	Sapphire
Model	Fatal1ty Z68 Professional Gen3	P8Z68-V PRO	GA-Z68XP-UD4	Z68A-GD80	Pure Platinum Z68
Format	ATX	ATX	ATX	ATX	ATX
Obsługa pamięci	4x DDR3-2133 max 32 GB	4x DDR3-2133 max 32 GB	4x DDR3-2133 max 32 GB	4x DDR3-2133 max 32 GB	4x DDR3-1600 max 16 GB
Złącza kart rozszerzeń	2x PCI Express 3.0 x16 1x PCI Express 2.0 x16 2x PCI Express 2.0 x1 2 x PCI	3x PCI Express 2.0 x16 2x PCI Express 2.0 x1 2x PCI	2x PCI Express 2.0 x16 2x PCI Express 2.0 x1 2x PCI	3x PCI Express 2.0 x16 2x PCI Express 2.0 x1 2x PCI	3x PCI Express 2.0 x16 3x PCI
Multi-GPU	CrossFireX Quad SLI	CrossFireX Quad SLI	CrossFireX SLI	CrossFireX SLI	CrossFireX
Dyski i napędy	4x SATA II 3 Gb/s 6x SATA 6 Gb/s 1x IDE 1x FDD	4x SATA II 3 Gb/s 4x SATA 6 Gb/s	4x SATA II 3 Gb/s 2x SATA 6 Gb/s	4x SATA II 3 Gb/s 3x SATA 6 Gb/s	4x SATA II 3 Gb/s 4x SATA 6 Gb/s
Liczba portów USB	10x USB 2.0 6x USB 3.0	12x USB 2.0 4x USB 3.0	14x USB 2.0 4x USB 3.0	10x USB 2.0 4x USB 3.0	12x USB 2.0 2x USB 3.0
Liczba portów FireWire	1	2	2	2	-
Liczba portów eSATA	1	1	2	1	-
Audio	7.1 (Realtek ALC892)	7.1 (Realtek ALC892)	7.1 (Realtek ALC889)	7.1 (Realtek ALC892)	7.1 (Realtek ALC892)
LAN	2x 1Gb/s	1 Gb/s	1 Gb/s	2x 1Gb/s	1 Gb/s
Porty COM	1	-	1	-	-
Cena	od 852 zł (205 euro)	od 684 zł	od 686 zł	od 791 zł	od 572 zł (138 euro)

Patrząc na powyższe zestawienie nie da się ukryć, że konstrukcja firmy ASRock jest najciekawszą propozycją. Dodatkowo, jako jedyna w teście oferuje ona złącza PCI-Express x16 w wersji 3.0. Niestety jest ona najdroższym modelem. Trochę tańszym, ale równie funkcjonalnym, może się pochwalić MSI. Jeżeli natomiast szukamy czegoś w średniej cenie, to należy zwrócić uwagę na produkty firm ASUS i Gigabyte, które dostępne są w podobnej cenie. Najbardziej od stawki odstaje płyta Sapphire'a, co jest też spowodowane jej niską ceną – o jedną trzecią niższą od modelu firmy ASRock.

ASRock Fatal1ty Z68 Professional Gen3

Opakowanie i dodatki

 

Płyta główna firmy ASRock została zapakowana w duże pudło, które już na półce sklepowej „mówi nam”, że mamy do czynienia ze specjalnym produktem. Oczywiście chodzi tutaj o konstrukcję sygnowaną nickiem Johnathana „Fatal1ty” Wendela, a więc jednego z najbardziej utytułowanych zawodowych graczy komputerowych.

 

Wewnątrz dużego opakowania znalazły się dwa mniejsze – główne, w którym umieszczono płytę główną oraz dodatkowe (o podobnej wielkości) z wyposażeniem.

 

Wraz z konstrukcją firmy ASRock dostajemy bogate wyposażenie, ale szczerze mówiąc, właśnie tego należało się spodziewać po jednym z topowych modeli producenta. Wśród dodatków znalazły się:

• dwa podręczniki użytkowania

• trzy „plakaty” z opisem najważniejszych cech płyty głównej

• płyta DVD z oprogramowaniem

• panel 3,5-cala z dwoma portami USB 3.0

• śledź, do którego można przymocować dwa porty USB 3.0

• sześć kabli SATA

• taśmę PATA

• taśmę FDD

• dwie przejściówki MOLEX - SATA

• kabel minijack – minijack

• adapter HDMI – DVI

• zaślepkę tylnego panelu

 

Budowa

 

 

Płyta główna wykorzystuje laminat formatu ATX i została utrzymana w czarno-czerwonych barwach, a więc popularnych dla produktów z „wyższej półki”. Od razu rzucają się w oczy pokaźne radiatory z logami Fatal1ty, które nie powinny kolidować z układem chłodzenia procesora. Można również zauważyć złote, polimerowe kondensatory produkcji japońskiej. Dla wentylatorów udostępniono łącznie sześć złączy (dwa 4-pinowe i cztery 3-pinowe), a rozmieszczono je w dogodnych miejscach na laminacie.

 

 

 

Obracając płytę na drugą stronę można zauważyć, że radiatory zostały zamocowane przy pomocy połączeń gwintowanych. Są one zdecydowanie trwalsze niż tradycyjne, plastikowe kołki.

 

Podstawka LGA 1155 została wyprodukowana przez firmę Foxconn. Wokoło niej umieszczono 18-fazową sekcję zasilania, z której 12 faz odpowiada za zasilanie procesora, a 6 za zasilanie kontrolera pamięci. Na uwagę zasługuje fakt, iż producent zastosował tutaj technologię C.C.O. (Combo Cooler Option), która pozwala na zamontowanie zarówno coolera pod podstawkę LGA 1155, jak i pod starszą LGA 775.

 

Pamięci można montować w czterech bankach (zapinanych tylko z jednej strony), obsługujących moduły DDR3 o taktowaniu do 2133 MHz (po podkręceniu) i pojemności 8 GB (łącznie 32 GB). Poniżej znajdziemy 24-pinowe gniazdo zasilające, 19-pinowe złącze USB 3.0 (obsługiwane przez kontroler ASMedia ASM1042) dla dołączanego w zestawie panelu z dwoma portami USB 3.0 oraz coraz rzadziej spotykane złącze IDE, do którego można podpiąć dwa dyski lub napędy.

 

 

Po przeciwnej stronie płytki drukowanej znalazły się trzy porty PCI-Express x16 (działające w trybie x16/-/x4 lub x8/x8/x4), dwa PCI-Express x1 oraz dwa PCI. Rozmieszczenie złączy dla kart rozszerzeń jest odpowiednie – bez problemu zmieścimy dwie 3-slotowe karty graficzne. W tym miejscu nie sposób nie wspomnieć o dwóch portach PCI-Express x16 w wersji 3.0, za których kontrolę odpowiadają układy NXP L04083B. Złącza oferują dwukrotnie wyższą przepustowość niż PCI-Express 2.x i czterokrotnie wyższą niż PCI-Express 1.x, a przy okazji zachowują wsteczną kompatybilność. Warto jednak zaznaczyć, że można będzie z nich skorzystać dopiero po premierze następnej generacji procesorów - Intel Ivy Bridge - natomiast przy obecnych Sandy Bridge działają one w "trybie zgodności" 2.1. Dodatkową przeszkodą jest brak jakichkolwiek kart rozszerzeń, wykorzystujących dobrodziejstwa wydajniejszych portów PCI-Express 3.0. Nieopodal ostatniego portu PCI-Express x16 (elektrycznie x4) mała niespodzianka – umieszczono tam złącze FDD. Czyżby jeszcze ktoś używał archaicznej stacji dyskietek?

 

W prawym dolnym rogu laminatu zamontowano efektownie wyglądający radiator, przyciski łatwego dostępu do włączania i restartowania komputera, wyświetlacz diagnostyczny, kilka pinowych złączy USB 2.0, po jednym złączu COM i FireWire oraz piny do podłączenia obudowy.

 

Na dolnej krawędzi znalazło się łącznie aż dziesięć gniazd SATA - cztery w wersji drugiej o przepustowości 3 Gb/s oraz sześć w wersji trzeciej o przepustowości 6 Gb/s (za cztery z nich odpowiada kontroler ASMedia ASM1061). W przypadku montażu nawet najdłuższych kart graficznych złącza te nie zostaną zasłonięte, gdyż są obrócone równolegle do laminatu.

 

Tylny panel jest bardzo bogaty, a znalazł się na nim:

• jeden port PS/2 dla klawiatury

• cztery porty USB 2.0 (w tym jeden Fatal1ty Mouse Port o zwiększonej częstotliwości przesyłania danych)

• cztery porty USB 3.0 (obsługiwane przez kontrolery ASMedia ASM1042)

• port FireWire

• port eSATA 6 Gb/s

• przycisk do restartowania ustawień UEFI

• wyjścia zintegrowanego w procesorze układu graficznego – dwa HDMI i jedno VGA

• dwa złącza RJ45 od zintegrowanych, gigabitowych kart sieciowych obsługiwanych przez kontrolery Realtek RTL8111E

• wejście i wyjścia audio 8-kanałowej karty dźwiękowej Realtek ALC892 (wraz z optycznym S/PDIF)

Można więc powiedzieć, że jest na nim wszystko co w obecnych czasach potrzebne (a nawet znacznie więcej), ale zdziwienie budzą aż dwa wyjścia HDMI i brak popularnego DVI. Na szczęście producent dodaje w zestawie adapter HDMI – DVI, a więc posiadacze monitorów z takim wyjściem nie będą musieli wydawać dodatkowych pieniędzy na specjalną przejściówkę.

 

Po zdjęciu czterech masywnych radiatorów płyta jest zdecydowanie lżejsza, ale wygląda zdecydowanie mniej efektownie ;)

 

Pod dolnym radiatorem zamontowano dwa układy. Pierwszym z nich jest PLX PEX8608, który zwiększa liczbę dostępnych linii PCI-Express – chipset Z68 domyślnie oferuje ich 16 i można je dzielić między dwa złącza PCI-Express x8. Dzięki układowi PLX możliwe jest nieznaczne zwiększenie ich liczby. Warto jednak zaznaczyć, że nie jest to jedyne rozwiązanie tego typu, bowiem istnieją również takie układy jak Nvidia NF200 lub LucidHydra. Drugim układem schowanym pod radiatorem jest kontroler VIA VT6330, który jest odpowiedzialny za porty FireWire i wcześniej wspomniane złącze IDE.

 

Pod kompletem radiatorów w górnej części laminatu znajduje się chipset Z68 oraz oczywiście sekcja zasilania.

 

Jeżeli chodzi o radiatory, to według producenta mają one przede wszystkim... wyglądać, a dopiero potem chłodzić. Niski, ale rozłożysty radiator, który chłodzi dwa układy na dole płyty, został wykonany z dwóch kawałków metalu – właściwego radiatora oraz czerwonego logo Fatal1ty. Podobnie jest w przypadku chłodzenia sekcji zasilania, które składa się z trzech radiatorów połączonych ciepłowodem.

 

Po bliższym przyjrzeniu się jednemu z górnych radiatorów, zauważyliśmy dosyć niepokojącą rzecz. Kawałki metalu, z których został on wykonany zostały ze sobą zespolone za pomocą... kleju. Musimy przyznać, że liczyliśmy tutaj na trwalszy sposób połączenia.

 

 

Chłodzenie płyty głównej styka się z układami za pomocą termo-padów, które nie we wszystkich punktach mocno przylegają do chłodzonych układów.

ASRock Fatal1ty Z68 Professional Gen3 c.d.

BIOS

 

 

 

 

ASRock Fatal1ty Z68 Professional Gen3 działa pod kontrolą UEFI, na którego tle znalazł się czarno-czerwony portret Johnathan'a Wendel'a. Opcje zostały rozmieszczone w miarę intuicyjnie, a przełączanie między kolejnymi zakładkami nie sprawia problemu. Producent oddał do dyspozycji możliwość zapisania trzech profili ustawień. Warto również wspomnieć, że UEFI ASRock'a zostało wyposażone w możliwość wykonywania zrzutów ekranowych – wystarczy do któregoś z portów USB podłączyć pamięć przenośną i nacisnąć na klawiaturze F12, a zrzut ekranowy z otwartej zakładki znajdzie się w pamięci wymiennej.

ASUS P8Z68-V PRO

Opakowanie i dodatki

 

Płyta główna ASUS P8Z68-V PRO została zapakowana w średniej wielkości pudełko, którego ciemne barwy są tradycyjne dla tego producenta.

 

W opakowaniu oprócz samej płyty głównej, znalazło się także wyposażenie:

• podręcznik użytkowania

• płyta DVD ze sterownikami

• śledź z dwoma portami USB 3.0

• giętki mostek SLI

• cztery kable SATA

• trzy kostki, które ułatwiają podłączenie kabli do pinowych złączy na laminacie

• zaślepka tylnego panelu

Nie da się ukryć, że ilość dołączanych akcesoriów nie jest aż tak duża jak w przypadku wcześniej opisywanego modelu firmy ASRock. Niemniej jednak, jak na tą cenę jest ona odpowiednia.

 

Budowa

 

Konstrukcja wykorzystuje ciemnobrązowy laminat formatu ATX, na którym dominują niebieskie elementy. Są to tradycyjne barwy produktów z niskiej i średniej półki tego producenta. Radiatory chłodzące sekcję zasilania i chipsetu Z68 są dosyć spore, ale nie powinny kolidować z chłodzeniem procesora i kartami rozszerzeń. Dla wentylatorów udostępniono sześć złącz (po trzy 3- i 4-pinowe), a rozmieszczone są one w dogodnych miejscach na płytce drukowanej.

 

Główny radiator sekcji zasilania dodatkowo został wyposażony w metalową płytkę (również niebieską), która ma za zadanie odprowadzać ciepło z elementów na rewersie laminatu. Warto jednak zaznaczyć, że tylko część chłodzenia sekcji zasilania mocowana jest z wykorzystaniem połączeń gwintowanych – dodatkowy, boczny radiator przymocowany został za pomocą mniej trwałych, plastikowych kołków. Dobrze, że chociaż chłodzenie chipsetu Z68 wykorzystuje tylko połączenia gwintowane.

 

 Podstawka LGA 1155 została wyprodukowana przez firmę Foxconn, a obok niej umieszczono 16-fazową sekcję zasilania.

 

Na dolnej krawędzi płytki drukowanej znalazły się cztery banki pamięci, które obsługują moduły DDR3 o częstotliwości pracy do 2133 MHz i pojemności 8 GB (łącznie 32 GB). Poniżej zamontowano 24-pinowe gniazdo zasilania, przełącznik MemOK do ustawiania bezpiecznych parametrów pracy pamięci RAM oraz przełączniki do włączania/wyłączania technologii EPU i TPU. Pierwszy z nich odpowiada za oszczędzanie energii, natomiast drugi za automatyczne zwiększanie częstotliwości pracy podzespołów.

 

 Dla kart rozszerzeń udostępniono trzy porty PCI-Express x16 (działające w trybie x16/-/x4 lub x8/x8/x4), dwa PCI-Express x1 oraz dwa PCI. Ich rozmieszczenie na laminacie jest bezbłędne i nie powinno być problemów z wykorzystaniem dwóch 3-slotowych akceleratorów graficznych.

 

Obok ostatniego złącza PCI-Express x16 umieszczono przyciski łatwego dostępu do włączania i restartowania komputera, trzy-pinowe złącza USB 2.0, dwa pinowe złącza FireWire oraz piny do podłączenia obudowy.

 

W dolnej części laminatu znalazł się wcześniej wspomniany radiator, kilka układów (odpowiedzialnych między innymi za technologię EUP oraz porty USB 3.0 i FireWire) oraz 19-pinowe złącze USB 3.0. Niestety zabrakło wyświetlacza diagnostycznego, który w tej cenie powinien być już standardem.

 

Przy samej krawędzi ulokowano cztery gniazda SATA II 3 Gb/s (jasnoniebieskie) i cztery SATA 6 Gb/s (dwa ciemnoniebieskie obsługiwane przez kontroler Marvell PCIe SATA 6Gb/s). Wszystkie z nich są kątowe, a więc nie będą zasłaniane przez najdłuższe nawet karty graficzne.

 

Tylny panel jest dosyć bogaty, a znalazło się tam:

• sześć portów USB 2.0

• dwa porty USB 3.0 (obsługiwane przez kontroler firmy ASMedia)

• port eSATA 3 Gb/s (obsługiwany przez kontroler JMicron JMB362)

• moduł Bluetooth

• wyjścia zintegrowanego układu graficznego – VGA, DVI i HDMI

• złącze RJ45 zintegrowanej, gigabitowej karty sieciowej (obsługiwanej przez kontroler Intel 82579)

• złącza 8-kanałowego kodeku dźwiękowego Realtek ALC 892 wraz z optycznym S/PDIF

Na uwagę zasługuje brak portu PS/2, a więc posiadacze klawiatury lub myszy pod starsze złącze zmuszeni będą wykorzystać specjalny adapter lub zakupić nową klawiaturę/mysz. Na szczęście interfejs PS/2 odchodzi do lamusa i coraz trudniej znaleźć peryferia go wykorzystujące.

 

Płyta główna bez układu chłodzenia prezentuje się zdecydowanie mniej efektownie.

 

Pod dolnym radiatorem znalazł się chipset Z68, natomiast pod dwoma górnymi sekcja zasilania.

 

Radiatory zostały wykonane z aluminium, które w wyniku anodyzowania nabrały niebieskiego koloru. Na ich spodzie przymocowano termo-pady, poprawiające zdolność odprowadzania ciepła.

ASUS P8Z68-V PRO c.d.

BIOS

 

 

W ASUS P8Z68-V PRO mamy do czynienia z UEFI, które zostało podzielone na dwie kategorie. W pierwszym oknie znalazły się podstawowe funkcje, a więc monitoring temperatury, napięć i obrotów wentylatorów oraz możliwość automatycznego zwiększenia wydajności komputera. Dopiero po przełączeniu trybu na zaawansowany mamy dostęp do wszystkich ważniejszych funkcji. Interfejs UEFI ma kilka wersji językowych, ale niestety nie ma w nim tłumaczenia na nasz rodzimy język. Dostępne opcje zostały pogrupowane intuicyjnie i nie ma problemu z poruszaniem się po kolejnych zakładkach. Producent udostępnił możliwość zapisania aż ośmiu profili. Podobnie jak w przypadku UEFI firmy ASRock, także i tutaj jest możliwość zapisywania zrzutów ekranowych, a cała operacja odbywa się w ten sam sposób.

Gigabyte GA-Z68XP-UD4

Opakowanie i dodatki

 

Niestety płytę główną otrzymaliśmy do testów w zastępczym opakowaniu oraz bez dodatków. Wiemy jednak, że w sklepie dostaniemy ją w ciemnym opakowaniu, w którym znajdziemy

• podręcznik użytkowania

• płytę DVD ze sterownikami i aplikacjami

• cztery kable SATA

• mostek SLI

• mostek CrossFire

• zaślepkę tylnego panelu

Nie da się ukryć, że wyposażenie jest dosyć skromne, ale jest tu wszystko czego potrzeba.

 

Budowa

 

Gigabyte GA-Z68XP-UD4 bazuje na laminacie formatu ATX, natomiast jego czarna kolorystyka "mówi" o wyższej klasie produktu. Prawdę mówiąc, jest to jednak średni model z oferty tego producenta, a łączy on cechy wyższych modeli z niewygórowaną ceną. Uwagę od razu przyciąga pokaźny układ chłodzenia (szczególnie sekcji zasilania), który nie powinien kolidować z chłodzeniem procesora. Na płytce drukowanej znalazły się dwa 3-pinowe i dwa 4-pinowe złącza dla wentylatorów, a ich rozmieszczenie jest w miarę odpowiednie. Aspekt ten wyglądałby zdecydowanie lepiej, gdyby złączy było nieco więcej.

 

 

Na rewersie laminatu niespodzianka. O ile radiator układu Z68 został przymocowany za pomocą śrubek, to już bardziej rozbudowany układ chłodzenia sekcji zasilania wykorzystuje plastikowe kołki. Jak wiadomo, są one mniej wytrzymałe od metalowych elementów, a także nie zapewniają odpowiedniego docisku radiatora do chłodzonych elementów.

 

Gniazdo LGA 1155 wyprodukowała firma LOTES, natomiast wokoło niego umieszczono rozbudowaną, 16-fazową sekcję zasilania.

 

Poniżej podstawki znalazły się cztery banki pamięci, w których możemy zamontować moduły DDR3 o taktowaniu do 2133 MHz i pojemności 8 GB (łącznie 32 GB). Ze względu na identyczne barwy wszystkich czterech slotów, na pierwszy rzut oka trudno odróżnić kanały - pomocne są w tym jednak oznaczenia na laminacie. Tuż przy dolnej krawędzi ulokowano 24-pinowe gniazdo zasilające.

 

Po lewej stronie laminatu znalazły się po dwa porty PCI-Express x16 (elektrycznie x16/x8), PCI-Express x1 PCI. Rozmieszczenie złączy na płytce drukowanej jest bezbłędne i nie powinniśmy mieć kłopotów z wykorzystaniem dwóch 3-slotowych akceleratorów graficznych.

 

Przy lewej krawędzi umieszczono komplet pinowych złączy do wyprowadzenia portów FireWire, COM, USB 2.0, USB 3.0 (obsługiwane przez kontroler Etron EJ168) oraz podłączenia obudowy.

 

W lewym dolnym rogu znalazł się chipset Z68 z rozłożystym radiatorem oraz kilka układów odpowiadających za wcześniej opisane porty. Oprócz tego, producent zamontował tam także dwie kości BIOSu, które stanowią charakterystyczną dla Gigabyte'a technologię DualBIOS. Dzięki niej w razie niepowodzenia aktualizacji BIOSu, domyślna wersja zostanie przywrócona z zapasowej kości.

 

Dla dysków i napędów przeznaczono cztery gniazda SATA II 3 Gb/s (czarne) i cztery SATA 6 Gb/s (białe i szare), za które odpowiada kontroler Marvell 88SE9172. Wszystkie gniazda są kątowe, a więc nie zostaną zasłonięte przez dłuższe karty graficzne.

 

Tylny panel został szczelnie obsadzony kolorowymi złączami, pośród których znalazł się:

• jeden port PS/2 dla myszy lub klawiatury

• siedem portów USB 2.0

• dwa porty USB 3.0 (obsługiwane przez kontroler Etron EJ168)

• jeden port FireWire

• jeden port eSATA 6 Gb/s (obsługiwane przez kontroler Marvell 88SE9172)

• jeden port eSATA 3 Gb/s / USB

• wyjście HDMI dla zintegrowanego w procesorze układu graficznego

• złącze RJ45 ze zintegrowanej, gigabitowej karty sieciowej (obsługiwanej przez kontroler Realtek RTL8111E)

• wejście i wyjścia 8-kanałowego kodeku dźwiękowego Realtek ALC889, wraz z optycznym i prądowym złączem S/PDIF

Patrząc na powyższe zestawienie, zdecydowanie brakuje w nim wyjścia DVI, które w dalszym ciągu jest bardziej popularne od HDMI. Sytuację mógłby uratować adapter HDMI – DVI, ale niestety takiego producent nie dodaje w zestawie z płytą główną.

 

 

Pod dolnym radiatorem znajduje się chipset Z68, a pod dwoma górnymi pokaźna sekcja zasilania.

 

Chłodzenie sekcji zasilania jest ciężkie, a składa się ono z dwóch radiatorów połączonych ciepłowodem. Mniejszy radiator chipsetu Z68 także nie należy do najlżejszych. Pod spodem obu chłodzeń umieszczono termo-pady, które w przypadku chłodzenia sekcji zasilania nie są dobrze dociśnięte do układów. Wszystkiemu winne są słabej jakości, plastikowe kołki, oferujące gorszy docisk niż połączenia gwintowane.

Gigabyte GA-Z68XP-UD4 c.d.

BIOS

 

 

Gigabyte pod względem BIOSu jest konserwatywny i chyba jeszcze długo nie zobaczymy w jego płytach EFI z graficznym interfejsem. Mamy tutaj do czynienia z tak zwanym Hybrid EFI, a więc połączeniem tradycyjnego BIOSu z obsługą dysków twardych powyżej 2,2 TB. Dostępne opcje zostały posegregowane w przemyślany sposób, a poruszanie się po kolejnych zakładkach nie sprawia problemu. Niestety brakuje możliwości zapisania profili ustawień.

MSI Z68A-GD80

Opakowanie i dodatki

 

Płyta główna MSI Z68A-GD80 została zapakowana w średniej wielkości pudło, które ma tradycyjne dla producenta biało-niebieskie barwy.

 

Wraz z płytą otrzymujemy bogate wyposażenie, do którego należą:

• cztery podręczniki użytkowania

• plakat opisujący najważniejsze cechy modelu

• certyfikat wydajności

• płytę DVD ze sterownikami

• cztery kable SATA

• giętki mostek SLI

• dwa adaptery MOLEX – SATA

• śledź z dwoma portami USB 3.0

• sześć kostek ułatwiających podłączenie kabli do pinowych złącz na laminacie

• cztery sondy do pomiaru napięć

• zaślepkę tylnego panelu

Trzeba przyznać, że liczba dodatków jest adekwatna do ceny produktu. Dostajemy z nim wszystko co potrzeba, a także kilka innych ciekawych dodatków. Na uwagę zasługuje duża liczba instrukcji... których zresztą i tak prawie nikt nie czyta ;)

 

Budowa

 

Płyta główna jest standardowego formatu ATX, a jej czarno-niebieska kolorystyka to cecha charakterystyczna producenta. Na laminacie znalazło się pięć złączy dla wentylatorów, z czego tylko jedno jest 4-pinowe. Większość pinowych złączy na laminacie nie została podpisana, ale na szczęście w zestawie producent dodaje specjalne kostki, które ułatwiają się w nich odnalezienie. Masywne radiatory sprawiają wrażenie solidnych...

 

 

... a do ich zamocowania posłużyły wyłącznie połączenia gwintowane. Z drugiej jednak strony, MSI nie mogło sobie pozwolić na użycie mniej trwałych, plastikowych kołków w jednym z wyższych modeli ze swojej oferty.

 

Podstawkę LGA 1155 dla płyty głównej wyprodukowała firma LOTES. Tuż obok niej znalazła się rozbudowana, 14-fazowa sekcja zasilania. Na uwagę zasługuje fakt, iż do jej budowy wykorzystano wysokiej jakości podzespoły zgodne z technologią Military Class II, a więc kondensatory Hi-c CAP i Solid CAP oraz dławiki SFC (Super Ferrite Choke).

 

Dla pamięci RAM udostępniono cztery sloty, które obsługują moduły DDR3 o taktowaniu do 2133 MHz i pojemności 8 GB (łącznie 32 GB). Pod nimi zamontowano 24-pinowe gniazdo zasilające oraz punkty pomiarowe napięć VCCP (system agent voltage), CPU_VTT (VTT), CPU_GFX (zintegrowanego układu graficznego), VCC_DDR (pamięci RAM) i PCH_1P05 (chipsetu).

 

Karty rozszerzeń można montować w trzech portach PCI-Express x16 (elektrycznie x16/x8/x1), dwóch PCI-Express x1 oraz dwóch PCI. Ich rozmieszczenie jest przemyślane, a dzięki temu nie powinno być problemów z zamontowaniem dwóch 3-slotowych kart graficznych. Warto również zaznaczyć, że producent w konfiguracjach z wieloma kartami graficznymi, zaleca podłączenie dodatkowej, 6-pinowej wtyczki zasilającej – jej gniazdo ulokowano obok pierwszego złącza PCI-Express x1.

 

Tuż przy ostatnim PCI-Express x16 znalazły się dwa przyciski do łatwego włączania i restartowania komputera oraz jeden większy OC Genie, który służy do automatycznego zwiększania wydajności procesora, zintegrowanego w nim układu graficznego i... dysku twardego (przynajmniej tak twierdzi producent).

 

W lewym dolnym rogu płytki drukowanej ulokowano pinowe złącza USB 2.0 i 3.0 (obsługiwane przez układ NEC D720200) oraz chipset Z68, którego chłodzeniem zajmuje się płaski radiator.

 

Tam również umieszczono cztery gniazda SATA II oraz trzy SATA III (obsługiwane przez kontroler Marvell 88SE9128). Warto jednak zaznaczyć, że jedno ze złącz SATA III nie jest kątowe i może zostać zasłonięte przez dłuższą kartę rozszerzeń, która zostanie zamontowana w drugim slocie PCI-Express x16.

 

Tylny panel należy do bardziej bogatych, a umieszczono na nim:

• PS/2 dla myszy lub klawiatury

• cztery porty USB 2.0

• dwa porty USB 3.0 (obsługiwane przez układ NEC D720200)

• jeden port eSATA III (obsługiwany przez kontroler Marvell 88SE9128)

• jeden port FireWire

• wyjścia zintegrowanego w procesorze układu graficznego – DVI i HDMI

• niewielki przycisk służący do restartowania ustawień EFI

• dwa złącza RJ45 gigabitowych kart sieciowych Realtek 8111E

• wejścia i wyjścia 8-kanałowej karty dźwiękowej Realtek ALC892 wraz z optycznym S/PDIF

Komplet złączy, jaki producent umieścił na tylnym panelu jest odpowiedni i znalazło się na nim wszystko czego potrzeba.

 

 

Płyta główna po zdjęciu układu chłodzenia jest zdecydowanie lżejsza i wygląda trochę skromniej.

 

Dwa radiatory sekcji zasilania (składające się z dwóch elementów) zostały połączone rurką cieplną, natomiast radiator układu Z68 składa się z płaskiego kawałku metalu. Pod spodem obydwu chłodzeń przymocowano termo-pady, które jednak nie stykają się dobrze z chłodzonymi układami.

MSI Z68A-GD80 c.d.

BIOS

 

 

 

MSI Z68A-GD80 działa pod kontrolą autorskiego EFI o nazwie ClickBIOS. Jego interfejs jest bardzo kolorowy i został przetłumaczony na kilka języków – w tym na polski (niestety jego tłumaczenie miejscami jest niedokładne). Dostępne opcje zostały przemyślanie posegregowane, a poruszanie się między kolejnymi zakładkami nie sprawia problemów. Producent oddał do dyspozycji możliwość zapisania sześciu profili ustawień. Względem wcześniej opisywanych EFI firm ASRock i ASUS, brakuje jedynie możliwości robienia zrzutów ekranowych.

Sapphire Pure Platinum Z68

Opakowanie i dodatki

 

Płyta główna Sapphire Pure Platinum Z68 została zapakowana w średniej wielkości, błyszczące pudełko z czarnymi wstawkami.

 

Wraz z tym modelem otrzymujemy bardzo skromny zestaw dodatków, do którego należy:

• podręcznik użytkowania

• płyta DVD z oprogramowaniem

• sześć kabli SATA

• zaślepka tylnego panelu

Na wyposażenie składa się praktycznie tylko to co niezbędne, a niewątpliwie jest to spowodowane niską ceną płyty głównej.

 

Budowa

 

Konstrukcja firmy Sapphire wykorzystuje ciemnobrązowy laminat formatu ATX, na którym zamontowano głównie czarne i niebieskie elementy oraz kilka czerwonych. Dla wentylatorów udostępniono cztery złącza, z czego tylko jedno jest 4-pinowe. Zdecydowanie przydałoby się ich nieco więcej. Za chłodzenie konstrukcji odpowiada wysoki radiator na sekcji zasilania oraz mniejszy, ale bardziej rozłożysty, na chipsecie Z68. Warto zaznaczyć, że część sekcji zasilania w finalnej rewizji (1.0) została pozbawiona chłodzenia.

 

 

O ile chłodzenie sekcji zasilania mocowane jest na czterech śrubkach i dodatkowej blaszce, to radiator chipsetu wykorzystuje tylko plastikowe kołki. Dobrze, że są aż cztery śruby, a przez to w pewnym stopniu zapewniają lepszy docisk i bardziej niezawodne mocowanie.

 

Podstawkę LGA 1155 wyprodukowała firma LOTES. Wokoło niej znalazła się 10-fazowa sekcja zasilania, na którą oprócz tradycyjnych, polimerowych kondensatorów, składają się także dławiki SAPPHIRE Diamond Black oraz wysokiej jakości kondensator NEC/TOKIN.

 

Nieco niżej umieszczono cztery banki pamięci, obsługujące moduły DDR3 o maksymalnym taktowaniu zaledwie 1600 MHz i pojemności 4 GB (łącznie 16 GB). Pod tym względem model firmy Sapphire wyróżnia się spośród innych konkurentów w naszym teście. Niedaleko slotów na pamięć znalazło się 24-pinowe gniazdo zasilające oraz punkty pomiarowe napięć CPU (procesora), DIMM (pamięci RAM), CPU_VTT (VTT), PCH (chipsetu), ME i CPU PLL (PLL) Szkoda tylko, że są to tylko styki na laminacie, a nie specjalne złącza jak w przypadku wcześniej opisywanego modelu MSI.

 

Karty rozszerzeń można montować w trzech slotach PCI-Express x16 (elektrycznie x16/-/x4 lub x8/x8/x4) i trzech PCI. Odległość między pierwszym, a drugim PCI-Express x16 jest za mała, aby pomieścić pokaźne 3-slotowe akceleratory graficzne. Warto również zaznaczyć, że producent nie wspomina nic o obsłudze technologii SLI, a więc z konfiguracji Multi-GPU pozostaje nam tylko CrossFireX.

 

Tuż przy ostatnim PCI-Express x16, producent zamontował łącznie cztery przyciski – do włączania i restartowania komputera, restartowania ustawień BIOSu oraz przywracania domyślnego BIOSu z zapasowej kości. Oprócz tego, znalazło się tam gniazdo zasilające MOLEX, którego wykorzystanie jest wskazane w przypadku wykorzystania większej liczby kart rozszerzeń.

 

W lewym dolnym rogu umieszczono cztery pinowe złącza USB 2.0, pinowe złącze do podłączenia obudowy, wyświetlacz diagnostyczny oraz chipset Z68 z niewielkim radiatorem.

 

Dla dysków udostępniono po cztery gniazda SATA II (czarne) i SATA III (czerwone). Wszystkie z nich są kątowe, a więc nie będą zasłonięte przez dłuższe karty graficzne.

 

Na tylnym panelu znalazły się:

• jeden port PS/2 dla myszy lub klawiatury

• cztery porty USB 2.0

• dwa porty USB 3.0

• moduł Bluetooth

• wyjścia zintegrowanego w procesorze układu graficznego – VGA, DVI, HDMI i DisplayPort

• złącze RJ45 gigabitowej karty sieciowej (obsługiwanej przez kontroler Marvell 88E8057)

• wejście i wyjścia zintegrowanej, 8-kanałowej karty dźwiękowej wraz z optycznym S/PDIF (wykorzystującej układ Realtek ALC892)

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że tylny panel poprzez szczelne wypełnienie złączami jest bogaty. W rzeczywistości sprawa wygląda inaczej, bowiem producent zamontował na nim aż cztery złącza wideo (w tym dwa zajmujące dużo miejsca VGA i DVI), a nie umieścił na nim na przykład portów FireWire i eSATA.

 

 

Po zdjęciu układu chłodzenia płyty głównej, ukazuje się nam wcześniej wspomniany chipset Z68 oraz sekcja zasilania (ta ostatnia już na początku była trochę odsłonięta).

 

Radiator z sekcji zasilania jest duży i ciężki, natomiast chłodzący układ logiki mniejszy i lekki. Obydwa dobrze stykają się z chłodzonymi elementami, a wszystko dzięki dobrze dopasowanym termo-padom.

Sapphire Pure Platinum Z68 c.d.

BIOS

 

 

Płyta główna Sapphire Pure Platinum Z68 działa pod kontrolą tradycyjnego BIOSu firmy AMI. Dostępne opcje zostały posegregowane w miarę intuicyjnie, ale niestety trochę szwankuje poruszanie się między zakładkami – można wyczuć pewne opóźnienie. Warto również zaznaczyć, że w naszym przypadku niepoprawnie działała opcja zmiany mnożnika procesora. BIOS teoretycznie zapisywał zmienioną wartość, ale w rzeczywistości nie ulegała ona zmianie – aplikacje w systemie operacyjnym zawsze pokazywały standardową wartość. Prawdopodobnie problem ten występuje tylko w przypadku próbek inżynieryjnych procesorów, ale niestety nie mieliśmy tradycyjnego, sklepowego egzemplarza by to sprawdzić. Producent jednak zapewnił nas, iż błąd ten nie występuje w przypadku użycia procesorów w wersjach sklepowych (potwierdzone doświadczalnie).

Platforma testowa

Podzespół	Model	Do­staw­ca
Procesor	Intel Core i5 2500K	Intel
Chłodzenie procesora	Noctua NH-C14	Noctua
Karta graficzna	ASUS MATRIX HD 5870	ASUS
Pamięć RAM	GeIL Enhance Plus 2x 4 GB DDR3-1750 CL9	Ge­IL
Dysk twardy	Seagate Constelation 500 GB 5400 RPM	Se­aga­te
Zasilacz	Glacial Power GP-AL 650 W	Overclock.​pl
Płyta główna	ASRock Fatal1ty Z68 Professional Gen3	ASRock
Płyta główna	ASUS P8Z68-V PRO	ASUS
Płyta główna	Gigabyte GA-Z68XP-UD4	Gigabyte
Płyta główna	MSI Z68A-GD80	MSI
Płyta główna	Sapphire Pure Platinum Z68	Sapphire

Testy

Wydajność procesora

 

W pierwszym teście w aplikacji SiSoft Sandra wszystkie płyty główne z chipsetem Z68 uzyskują bardzo zbliżone wyniki. Lekko ponad stawkę wybija się model firmy Sapphire, natomiast najgorsza okazuje się płyta firmy ASUS. Konstrukcja z układem P67 wyraźnie odstaje od stawki uzyskując najgorszy wynik.

 

Podobnie sprawa wygląda w przypadku drugiego testu w SiSoft Sandra. Ogólnie rzecz biorąc wszystkie testowane modele oferują zbliżone rezultaty, ale najwyższy wynik uzyskuje tutaj model firmy Sapphire, a najniższy firmy ASUS. ASUS P8P67 PRO z chipsetem P67 oferuje zauważanie mniejszą wydajność niż modele z układem Z68.

 

Tym razem najwyższy wynik w Fritz Chess Benchmark oferuje model z chipsetem P67, ale pozostałe konstrukcje nie ustępują mu na krok. Praktycznie wszystkie płyty uzyskały zbliżone wyniki - modele firm Gigabyte i Sapphire uzyskały rezultaty powyżej 10 000 kilo nodes per second, natomiast firm MSI, ASRock i ASUS lekko poniżej tej granicy.

 

Ponownie ASUS z układem P67 widocznie wygrywa, ale zaraz za nim plasują się modele Gigabyte i ASRock. Trochę dalej MSI, ASUS (z chipsetem Z68) i Sapphire.

 

Wydajność pamięci

 

Po raz kolejny starszy ASUS okazuje się wydajniejszy od nowszych konstrukcji. Praktycznie wszystkie płyty główne z chipsetem Z68 oferują bardzo zbliżone wyniki, ale ponownie najwydajniejszym z nich jest Gigabyte. Najgorzej wypada ASUS, ale tylko minimalnie wydajniejszy jest od niego ASRock.

 

Znowu ASUS P8P67 PRO zauważalnie wygrywa z modelami wykorzystującymi układ Z68. Trochę wyższe opóźnienia osiąga model Gigabyte, natomiast najwyższymi spośród całej stawki charakteryzują się płyty firm Sapphire, ASUS i MSI.

 

Podkręcanie

 

Bardzo wysokim taktowaniem magistrali BCLK może się pochwalić Sapphire Z68 Pure Platinum, natomiast trochę mniejszym MSI Z68A-GD80. Jako jedyna z całej stawki, 105 MHz nie osiągnęła płyta główna firmy Gigabyte. Niemniej jednak 104,6 MHz jest średnim wynikiem jak na płytę z podstawką LGA 1155.

 

Na samym początku warto jeszcze raz zaznaczyć, że model Sapphire Z68 Pure Platinum z domyślnym BIOSem nie pozwalał na zmianę mnożnika naszego procesora. W związku z tym próba przetaktowania procesora ograniczała się tylko do podniesienia taktowania szyny, co w praktyce przełożyło się tylko na 6,8% wyższą częstotliwość pracy. Nie zwracając uwagi na płytę główną ASUS P8P67 PRO, liderem w tej kategorii okazał się drugi model z oferty firmy ASUS. Niewiele gorszy rezultat osiągnęła płyta firmy MSI. Najmniejszymi możliwościami podkręcania odznaczył się Gigabyte GA-Z68XP-UD4, osiągając wynik o około 250 MHz niższy niż rekordziści.

Podsumowanie

ASRock Fatal1ty Z68 Professional Gen3

 

 

 Jak się okazuje, najdroższa płyta główna wcale nie jest najlepsza. Niewątpliwie cenę modelu ASRock Fatal1ty Z68 Professional Gen3 windują porty PCI-Express 3.0 x16, które na obecną chwilę są jedynie ciekawostką. Po pierwsze - będziemy mogli z nich skorzystać dopiero po przyszłorocznej premierze procesorów Intel Ivy Bridge, a po drugie - na obecną chwilę nie na ani jednej karty rozszerzeń wykorzystującej dobrodziejstwa nowej wersji magistrali. Co prawda, płycie głównej praktycznie nie mamy nic do zarzucenia (może poza klejonymi radiatorami), a wraz z nią dostajemy bogate wyposażenie, ale jak to mówią „jak nie widać różnicy, to po co przepłacać?”. Pod względem wydajności procesora i pamięci oraz możliwości podkręcania to typowy średniak.

 

 

MSI Z68-A-GD80

 

 Zdecydowanie lepiej prezentuje się MSI Z68-A-GD80, który co prawda jest tylko o kilkadziesiąt złotych tańszy od modelu firmy ASRock, ale wyróżnia się on pod względem przetaktowywania. Wraz z tą konstrukcją otrzymujemy również bogate wyposażenie, a ona sama ma dużo do zaoferowania. Jeżeli natomiast chodzi o design płyty, to jest on jednym z lepszych spośród testowanych modeli. ClickBIOS oferuje dużo dostępnych funkcji i nie sprawia problemów z użytkowaniem. Modelowi firmy MSI przyznajemy nagrodę WYDAJNOŚĆ za wysokie wyniki podkręcania szyny BCLK oraz procesora.

 

 

ASUS P8Z68-V PRO

 

Najciekawszą płytą główną spośród przetestowanych przez nas jest ASUS P8Z68-V PRO, który przede wszystkim jest stosunkowo tani, oferuje to co potrzeba i nie zaliczył żadnej znacznej wpadki. Co prawda jego wyposażenie nie jest aż tak bogate jak w przypadku modeli firm ASRock i MSI, ale jest w nim wszystko co potrzeba i nie zwiększa niepotrzebnie ceny płyty. Możliwości podkręcania są zbliżone do droższego modelu MSI. Co prawda pod względem wydajności procesora i pamięci jest jedną z gorszych konstrukcji, jednak pod tym względem różnice między płytami są marginalne. UEFI zostało dopracowane i jest jednym z lepszych w naszym teście. Płycie firmy ASUS przyznajemy wyróżnienia POLECAMY oraz CENA/JAKOŚĆ.

 

 

Gigabyte GA-Z68XP-UD4

 

Szczerze mówiąc trochę zawiedliśmy się na płycie głównej Gigabyte GA-Z68XP-UD4, która pomimo stosunkowo niskiej ceny nie ma do zaoferowania zbyt wiele. Jej wyposażenie nie jest bogate. Sama płyty główna została dobrze zaprojektowana - brakuje jedynie kilku złączy dla wentylatorów, ale pod innymi względami nie mamy jej nic do zarzucenia. Model GA-Z68XP-UD4 bardzo kiepsko wypadł pod względem podkręcania, a jego Hybrid EFI odstrasza archaicznym wyglądem. Konstrukcji przyznajemy wyróżnienie WYDAJNOŚĆ za najwyższe wyniki w testach wydajności.

 

Sapphire Z68 Pure Platinum

 

Przysłowiową wisienką na torcie jest model Sapphire Z68 Pure Platinum. Firma ta znana jest głównie z produkcji kart graficznych z serii Radeon, ale w jej ofercie można znaleźć coraz więcej płyt głównych. Testowany przez nas model jest najtańszym spośród wszystkich innych w teście, a jego wyposażenie pozostawia wiele do życzenia. Pod względem funkcjonalności też nie jest zbyt różowo, a tradycyjny BIOS nie napawa optymizmem. Teoretycznie można powiedzieć, że to taka czarna owca w całym zestawieniu. Zaskoczyły nas jednak ponadprzeciętne możliwości przetaktowania szyny BCLK, ale przez niedopracowany BIOS nie wiemy jak w praktyce wygląda sprawa zwiększania taktowania procesora poprzez zmianę mnożnika (winnym jest nasz procesor testowy).

 

 

Sprzęt do testów dostarczyli:

 

 

 

Monitor do platformy testowej dostarczyła firma: